Het was weer een bijzonder jaar voor Amsterdam Smart City. We hebben interessante gesprekken gevoerd, hebben connecties gemaakt en samenwerkingen gefaciliteerd en daarmee de vier transities waar we aan werken weer een stukje vooruit geholpen.
We hebben ook grote stappen gemaakt in de doorontwikkeling van Amsterdam Smart City, we hebben met elkaar een nieuwe naam gekozen, hebben er drie geweldige nieuwe partners bij, en hebben een nieuw onderdeel toegevoegd aan ons programma.
Met ons team en het netwerk hebben we het afgelopen jaar veel bereikt, en daar zijn we best een beetje trots op. Daarom delen we via deze weg graag ons jaarverslag van 2023. Hierin is meer te lezen over onze events en alle onderwerpen die dit jaar zijn behandeld door ons netwerk, tijdens werksessies, deepdives, Data Dilemma's, en de langer lopende challenges.
Hieronder lees je de highlights en mocht je dieper willer duiken, lees dan het volledige jaarverslag 2023!
Wil je volledig in de programmering van 2023 duiken? Klik dan snel door voor het Jaarverslag 2023!
Er komt weer een Data Dilemma's event aan! Ook de voedseltransitie brengt data dilemma's met zich mee. Één van de duurzame ambities in de Metropoolregio Amsterdam is bijvoorbeeld een lokale, transparante voedselketen. Maar; wat is lokaal? Wat is duurzaam? En hoe gaan we om met data in de voedselketen? Er zullen deze middag sprekers aan het woord komen die vanuit verschillende invalshoeken naar data en voedsel kijken.
Kees-Willem en Jan Wester: Lokaal en duurzaam inkopen en de Agrifood Data Common
Kees-Willem Rademakers, docent en onderzoeker aan de HvA, en Jan Wester, directeur BDVC en kwartiermaker DVC Agri&Food, zullen deze editie van Data Dilemma's aftrappen. De Hogeschool en Universiteit van Amsterdam hebben de ambitie om hun voedsel voor kantines lokaal en duurzaam te gaan inkopen. Dit vraagt om robuuste en transparante lokale voedselketens waar true cost pricing integraal onderdeel van uit maakt. De ontwikkeling van een gemeenschappelijke Agrifood Data Common stelt bedrijven in de korte voedsel keten data in eigen beheer uit te wisselen. Kees-Willem zal ons meenemen in de dilemma’s waar je bij het inkoopbeleid tegen aan loopt en Jan voegt daar dilemma’s rond leveringszekerheid en voedselveiligheid aan toe en bespreken we hoe de Agrifood Data Common daar bij kan helpen.
Lenno Munnikes: De Supermarkt van de Toekomst
Lenno Munnikes, directeur-bestuurder van de Flevo Campus, houdt zich al lang bezig met het onderwerp voedsel. De Flevo Campus houdt zich bezig met stedelijke voedsel vraagstukken vanuit het perspectief van de consument. Almere is het Living Lab van de de Flevo Campus. Een van de projecten waar ze zich mee bezig houden is De Supermarkt van de Toekomst, waarbij ze kijken hoe ze meer lokale producten in de supermarkt kunnen krijgen. Maar wat betekent lokaal? En is lokaal ook echt duurzamer en gezonder?
Leen Felix
Leen, een ecoloog en data-analist bij Metabolic's Agrifood-team, helpt bedrijven in de voedselketen om hun milieu-impact in kaart te brengen, prioriteiten te stellen en de juiste acties te ondernemen. Hoewel dit logisch klinkt, brengt het proces toch de nodige uitdagingen met zich mee. Leen neemt ons mee op een reis van productportfolio tot milieu-impact tot daadwerkelijke actie. Traceerbaarheid en meetbaarheid zijn sleutelthema's die ook hier weer terugkomen. Maar ook stuit Leen op inhoudelijke dilemma's rond de invloed van de teeltlocaties op de milieueffecten ervan en de conflicten tussen verschillende duurzaamheidsaspecten zoals klimaat, landgebruik en waterverbruik. Dit maakt de weg naar een goed advies complex, maar buitengewoon boeiend.
Wordt binnenkort bekendgemaakt! (Amsterdam)
Vier keer per jaar onderzoeken we de mogelijkheden om data en nieuwe technologieën te gebruiken om stedelijke en maatschappelijke uitdagingen aan te pakken, met de nadruk op verantwoorde digitalisering. Het doel is om data te gebruiken om steden veiliger, schoner en toegankelijker te maken, maar wat gebeurt er met alle data die wordt verzameld? Welke dilemma’s komen we tegen als we (persoonlijke) data verzamelen om de stad te verbeteren? Deze vragen zijn van belang voor iedereen: overheden, kennisinstellingen, bedrijven en het maatschappelijk middenveld. Het Amsterdam Smart City netwerk wilt graag met je verkennen welke beslissingen nodig zijn voor verantwoord gebruik van data.
Waarom werken wij opgavegericht? Welke opgaves hebben wij te doen? deze een paar andere vragen probeer op een simpel manier te beantwoorden in een YouTube filmpje van 17 minuten.
Als Amsterdam Smart City netwerk bijten we ons vast in complexe stedelijke transitievraagstukken. Ze zijn complex omdat doorbraken nodig zijn; van kleine doorbraakjes, tot grotere systeem doorbraken. Denk aan bewegingen rond; organisatie-overstijgend werken, domein-overstijgend werken, en van competitief naar coöperatief. Als netwerk zetten we samenwerkingsprojecten op waarin we gaandeweg ondervinden met wat voor barrières we te maken hebben en wat voor doorbraken er nodig zijn.
Tijdens ons jaarlijkse Partnerdiner op 2 april, hadden we het samen met eindverantwoordelijken van onze partnerorganisaties over de strategische dilemma’s die spelen bij transitievraagstukken. Als gespreksstarters gebruikten we onze lopende onderwerpen van 2024: De coöperatieve metropool, de ondergrond, de circulaire metropool en drijvende wijken. De gesprekken aan tafel gingen echter over wat er aan de basis staat van het werken aan transitievraagstukken. Zo ging het bijvoorbeeld over; het samenwerken aan visies en scenario’s, leiderschap, burgerlijke ongehoorzaamheid en de kracht van coöperaties. In dit artikel bespreek ik beknopt een aantal onderwerpen die onder de aandacht werden gebracht door onze gasten.
Belangen en visie organiseren
Bij een vraagstuk of onderwerp als de ondergrond, gaan we het al snel hebben over de data en de oplossingen. Dat is ‘te makkelijk’. Technisch gaat het allemaal wel kunnen, maar als we daar te snel beginnen met de oplossing lopen we over een aantal jaar weer vast. Het is belangrijk om eerst een stapje terug te doen en een gedeeld belang en gedeelde visie te organiseren.
Hoe je belanghebbenden verzamelt, en de methode om tot een gedeelde visie te komen, dat is wat meer aandacht verdient. Neem het ondergrond vraagstuk als voorbeeld. Op welke schaal organiseer je daarvoor de belanghebbenden? Aan de oppervlakte hebben we Gemeentelijke en Provinciale grenzen, maar in de ondergrond liggen netwerken van kabels en leidingen die op andere schaal zijn geïnstalleerd en hebben we te maken met bodemtypologieën met verschillende behoeften.
Samen voorstellen en voorspellen
Dat waar je naartoe wilt werken, dat moet van iedereen voelen. Het is belangrijk om een setting te creëren van gedeeld eigenaarschap, waarin iedereen zich ook gehoord voelt, en dat je voelt dat de mensen met wie je gaat samenwerken ook voor jouw belangen op zullen komen. Naast het komen met een visie, is het belangrijk om te werken aan scenario’s en die samen te doorleven. Je moet het dan niet alleen hebben over waar je heen wilt, maar ook uitwerken wat er gebeurt als je niets doet of als het helemaal verkeerd uitpakt.
De scenario’s zouden op waarden moeten rusten. Het beeld wat bij de scenario’s hoort is veranderlijk, maar de waarden niet. Samen ben je continu in samenspraak over wat de waarden betekenen voor het verhaal dat je creëert.
Leiderschap en een interdisciplinaire werkwijze
Transitievraagstukken en bovenstaande aanpakken verdienen een bepaald soort leiderschap. Zo zou een leidinggevende bijvoorbeeld een veranderlijke en faciliterende houding moeten tonen, en moet hij/zij vanuit waarden werken die inspireren en verbinden. Het zou meer moeten gaan over het faciliteren van doeners, het stimuleren van doelgericht samenwerken in plaats van taakgericht en ruimte bieden voor menszijn en persoonlijke expertises. Met dit laatste wordt verwezen naar een stukje burgerlijke ongehoorzaamheid. Om dingen die we belangrijk vinden in gang te zetten moeten we soms even los kunnen denken van onze organisatiestructuren en functies. We zouden wel wat vaker mogen appelleren aan ons menszijn.
Meer faciliteren en minder hiërarchie helpt ons om beleid en praktijk dichter bij elkaar te brengen. Als je naar de uitvoering gaat mag de kracht verplaatsen naar de uitvoerders. De machtsverschuivingen tussen leidinggevenden en de doeners, met specifieke rollen en expertises, mag in een constante wisselwerking rond gaan.
Ook interdisciplinair samenwerken aan transitievraagstukken zal nog meer moeten worden gestimuleerd, en misschien wel de norm moeten worden. Bij overheden en bestuurders bijvoorbeeld, zijn transitie thema’s verdeeld over domeinen als energie, mobiliteit, etc. maar de vraagstukken zelf zijn domein overstijgend. Als voorwaarde zou je kunnen stellen dat je altijd twee transities aan elkaar moet koppelen. We zouden meer inspirerende voorbeelden moeten laten zien waarbij verschillende domeinen en transities aan elkaar worden gekoppeld, door bijvoorbeeld overheden.
Publiek-privaat-civiel
Publieke, private en civiele partijen zouden nog meer naast elkaar aan tafel mogen, in plaats van tegenover elkaar. Bedrijven kunnen verzuild zijn, of zich zo voelen, en zouden nog meer om zich heen kunnen kijken en samenwerken. Niet alleen met overheden, maar ook met civiele organisaties. Er zijn vaak meer gezamenlijke belangen dan we denken.
In een beweging naar niet-competitief samenwerken kunnen coöperaties een belangrijke factor zijn. Wanneer je meer autoriteit bij coöperaties neerlegt, weet je zeker dat er in de basis voor een wijk, een stad, haar inwoners, een publiek belang wordt gewerkt. Er liggen dan ook veel kansen bij een faciliterende houding vanuit de overheid naar coöperaties toe, en in de samenwerking tussen bedrijven en coöperaties.
Er zijn tijdens dit diner veel onderwerpen aan bod gekomen waar we met het netwerk mee aan de slag kunnen in onze programmering. De input wordt gebruikt voor onze lopende vraagstukken en we gaan de komende tijd in gesprek met partners om te kijken of we van start kunnen met verdiepende sessies of het ontwikkelen van methoden op (enkele van) deze onderwerpen.
<em>Wil je doorpraten over deze onderwerpen, met ons - of een van onze partners? Mailen kan naar pelle@amsterdamsmartcity.com*</em>
